جزوه درس قارچ شناسی جلسه دوم (رشد، تکثیر و تشکیل کلنی)

قارچ شناسی

جلسه دوم

رشد، تکثیر و تشکیل کلنی

اسپورهای قارچی با منشا هیف های هوایی اگر در محیط های مناسب ( دور از نور، مرطوب و مواد غذایی) قرار بگیرند رشد خواهند کرد. اسپورها متورم، فعالیت های متابولیکی در آنها افزایش می یابد و لوله ای از آنها خارج شده.

 

رشد رو به داخل دیواره سلولی، دیواره عرضی تشکیل میشود که در بعضی قارچها فاقد دیواره عرضی است که در اینها رشدشان سریعتر است که چون جابجایی بیشتر صورت میگیرد. آنهایی که دیواره عرضی دارند سوراخهایی در مرکز دیواره عرضی تشکیل میشود جهت ج ابجایی مواد غذایی و ارگانل ها تعبیه می شود. نوک هیف نازکتر است ، پلاستیکی تربرای راحتی رشد پدیدارشدن ارتباطات متقاطع از هیف های جانبی یکسری رشته های دیگری رشد می کند نشان دهنده بلوغ ساختمانی قارچ است و در نتیجه توسعه هیف و شاخه های جانبی میسلیوم ایجاد میشود در برخی گونه ها کپکی رشته ای از داخل توده درهم پیچیده میسلیوم یکسری رشته به سمت بالا هوا رشد می کند به اینها هیف های هوایی می گویند در نوک این هیف های هوایی ساختمان های تولید کننده اسپور تولید میشود. علت آن هم بخاطر تسهیل در انتشار اسپورها است.

دو دستگاه مستقل تقسیم بندی برای قارچ ها وجود دارد :1- Telomorph     تکثیر جنسی 2- Anamorph  تکثیر غیر جنسی

تلومرف: تکثیر جنسی بدنبال اتصال و فیوژن دو هسته هاپلوئیدی و بدنبالش تقسیم در سه شاخه آسکوماتا ، بازیدومایکوتا و زایگومایکوتا تکثیر انجام میشود.

آنامورف: در حالی تکثیر بسیاری از قارچها که در دامپزشکی و پزشکی اهمیت دارند بوسیله تکثیر غیر جنسی انجام میشود .

روشهای غیر جنسی 7 مورد است به شرح ذیل:

1-    Arthroconidia یا آرترواسپور  Arthrospore در این روش اسپورها در داخل هیف تشکیل می شوند. با قطعه قطعه شدن هیف اسپورها آزاد میشود مثل: درماتوفیت ها

یک نوع دیگر اسپورها بصورت یک درمیان ِ( یک سلول و یک اسپور) مثل کوکسیدیودس ایمینتیس Coccidioeide immitis

2-    Blastoconidia

عمدتا مخمرها ، سلول دختر از روی جوانه زدن از روی سلول مادر بوجود می آید مثل اغلب مخمرها

یا روی هیف جوانه میزنند. یا روی هیف کاذب جوانه می زنند مثل کاندیدا آلبیکنز

3-    Chlamydoconidia  بعضی قارچها وقتی در شرایط نامناسب محیطی یا محیط های فقیر تولید کنیدیهایی با دیواره ضخیم به نام کلامیدیواسپور ( Chlamydiospor)  می کنند مثل کاندیدا آلبیکنز

4-    ماکرو کونیدی  Macroconidia

در این روش کونیدیهای بزرگ چند سلولی تشکیل میشود مثل انواع درماتوفیتها

5-    میکروکونیدی Microconidia

یا بصورت  دانه دانه بصورت تجمعی یا روی هیف ها   مثال : درماتوفیت ها

 

 

6-     Phialoconidia   در این روش کونیدیها روی اجسام استوانه ای شکل به نام فیالید   مثل آسپرژیلوس

7-    اسپرانژیوفر   Sporangiophore   در این روش اسپورها در داخل یک کیسه به نام اسپرانژیوم تشکیل میشود. مثل Rhizopus , Mucor

 

 

 

ویژگیهای اسپورهای جنسی

نوع اسپور	ویژگیها
آسکو اسپور Ascospore	این نوع اسپورها توسط اعضاء شاخه آسکوماتا تشکیل میشود. اسپورها در یک ساختمان شبیه کیسه مانند آسک توسعه یافته که این آسک توسط ساختار ها با دیواره مشخص به نام آسکوکار احاطه میشود
بازیدیواسپور	توسط اعضاء بازیدو مایکوتا روی ساختمان خوشه ای شکل به نام بازیدی تولید میشود
زایگوسپور	توسط اعضاء زایگومایکوتا داخل زایگواسپرانژیومهای با دیواره ضخیم قرار گرفته است که این ساختار از الحاق بیرون زدگیهای دو هیف متحرک تشکیل میشود.

 

اثبات مرحله جنسی در قارچها: در طبقه بندی تاکسوژنیک قارچها اهمیت بسیار بالایی دارد بعضی از قارچها غیرجنسی دارای مراحل جنسی هستند که این مراحل یک قارچ دیگر میشود اسمش هم عوض میشود و در یک طبقه بندی جنسی قرار میگیرد بهمین خاطر ای قارچ ها خیلی آزمایشات ویژه ای می خواهند.

خصوصیات عمومی بیماریهای قارچی

بیماریهای قارچی یا در نتیجه تهاجم قارچی این نوع تهاجم را مایکوزیس Mycosis که سه نوع است

1-     سطحی مثل درماتیازیس Dermatophtosis که عامل قارچی به ساختارهای کراتینه حمله می کند مثل پوست، مو، ناخن و پر که به این مایکوزیس سطحی می گویند.

2-    مایکوزیس زیر جلدی : رشد یک توده قارچی به نام مایستوما که از بیرون هم قابل لمس است.مانند مایستوما بیماری گل فروشان

3-    سیستمیک : تحت شرایط تضعیف سیستم ایمنی به مخاطات و اندام های احشایی حمله می کنند عمدتاً تنفس و گوارش تحت شرایط فرصت طلب عفونت های ویروسی، مصرف کورتون ها، تضعیف سیستم ایمنی، مصرف آنتی بیوتیک های وسیع الطیف که فلور طبیعی را از بین می برند شرایط فراهم میشود.

 

نوع دوم توکسین Mycotoxicosis

در این فرم بعضی از قارچها روی موادغذایی رشد میکنند و توکسین های قوی مثل آ،لاتوکسین را تولید میکنند که با پختن و حرارت از بین نمی روند نتیجه ایجاد مسمومیت که Mycotoxis  گفته میشود.

فرم سوم القاء زیاد حساسیت یا آلرژی

در دام ها کمت است بیشتر در گاو و اسب ریوی مزمن است.

تشخیص بیماریهای قارچی

1-    روش های کشت قارچی بدلیل ریسک عفونت ناشی از آلریورها بالا است باید در کابینت های خاص و آزمایشگاه های خاص دارای حدالقل کلاس2 باشد انجام شود. مثل C.immitis خطرناک و کشنده که باید در آزمایشگاه رفرانس انجام گیرد.

2-   گرفتن علائم بالینی و اخذ تاریخچه

3-  نمونه های مناسب برای تشخیص عبارت بسته به سه شکل بیماری دارد اگر مایکوزیس سطحی باشد از لبه جراحات روی پوست نمونه برداری میکنیم قسمت های مرکزی فاقد قارچ است.

نقطه ای بین ضایعه و پوست را با تراشیدن موها با قیچی

نمونه ناخن

ناخن : ناخن را می کشند

زیرپوستی: بیوپسی

در مورد حیوانات که ضایعات سیستمیک دارند از محل ضایعه مری، گوارش و ریه نمونه برداری میشود.

اول آزمایش میکروسکوپیک مستقیم اگر درگیری عصبی دارد به کریپتوکوکوزیس نئوفرمیس Cryptococosis  مایع مغزی-نخاعی(CSF) تهیه میکنیم.

رنگ آمیزی کبسول یک قطره مایع + یک قطره جوهر هندی که کبسول ضخیم دور مخمر در حال جوانه زدن دیده میشود.

درمورد درماتوفیتها و نمونه های پوستی از روش شفاف سازی با پتاس ( یک قطره از نمونه در مرکز لام بعد روی آن KOH 10-20 درصد ریخته میشود بعد از چند ساعت زیر میکروسکوپ برای دیدن آرترواسپورها بررسی می شود.

نمونه بافتی داشتیم با رنگ آمیزی موسی کارمین یا پاس PAS

رنگ آمیزی نقره رشته های هیفی را مستقیم در مقاطع بافتی می بینیم

مرحله بعد : کشت قارچ ها است

محیط کشت پایه سابرودکستروز آگار است که PH آن 5.5 است. دکستروز قندی که کتر توسط باکتریها مورد استفاده قرار میگیرد.

در مواردی که هدف جداکردن قارچ های پاتوژن باشد نه ساپروفیت برای مهار رشد ساپروفیتها سیکلوهگزامید به محیط اضافه میکنیم برای اینکه باکتریها رشد نکند کلرامفنیکل اضافه میکنیم.

برای رشد قارچ های دوشکلی به محیط خون اضافه میکنند یا محیط BHI آگار 5%  خون برای دیدن فرم مخمری یکی در 25 درجه یکی در 37 درجه قرار میدهیم.

کلنی ها

مخمرها شبیه کلنی باکتریها کمی بزرگتر، رنگی قوام لزج و خامه ای است لام بگیریم سلولهای درحال تکثیر را می بینیم.

رشته ای ها بدلیل نفوذ به داخل محیط معمولا رنگ روی و پشت کلنی مهم است. قوام کلنی پودری، کتان و دانه ای است وجود یا عدم وجود شیار

یکی دیگر از ابزارهای شناسایی قارچ ها تست های ایمنولوژیک است با به کار بردن آنتی ژن های محلول آنتی بادی یا برعکس

پراپ های اسید نوکلئیک خصوصاً در تشخیص قارچ های دو شکلی ( در تشخیص سریع و مطمئن)

درمان ضد قارچی:

سلولهای قارچی هم از نظر ساختاری هم از نظر متابولیکی با سلول های انسان و حیوان شبیه است به استثناء غشاء سیتوپلاسمیک قارچها که در چربی به جای کلسترول، آرگسترول است و کمی زایگوسترول، از این برای درمان های ضدقارچی استفاده میشود.

داروهای ضدقارچی مثل گروه دارویی Polyene مثل نیستاتین Nystatin و آمفوتریسین ب Amphotericin B مستقیم به آرگوسترول چسبیده و در نفوذپذیری قارچها اختلال ایجاد می کنند.

گروه دوم آزول ها مثل کتوکونازول Ketoconazole بیوسنتز آرگوسترول میشوند.

گریزوفولوین Griseofulvin این دارو با میکروتوبول های قارچی  برهم کنش می دهد در نتیجه در میتوز قارچها تداخل ایجاد می کند.